Xói mòn đất là hiện tượng gây hậu quả nghiêm trọng và ngày càng phức tạp. Gây ảnh hưởng lớn đến đời sống – kinh tế của người dân ở nhiều vùng địa phương có xói mòn. Vậy xói mòn đất là gì? Nguyên nhân gây ra hiện tượng xói mòn? Các biện pháp khắc phục xói mòn hiệu quả gồm những gì? Hãy cùng Phú Thành Phát tìm hiểu về nội dung này thôi qua bài viết được chia sẻ ngay bên dưới nhé!

Xói mòn đất là gì?

Xói mòn đất là sự rửa trôi các lớp đất trên bề mặt đất, làm thay đổi, phá hủy các tầng đất bên dưới do tác động của tự nhiên và hoạt động của con người. Xói mòn đất được xem là một trong những mối đe dọa lớn liên quan đến đất vì ảnh hưởng đến tất cả các dạng địa hình, phá vỡ hệ sinh thái và ngày càng lan rộng ra nhiều khu vực. Khi đất bị xói mòn quá nhiều sẽ dẫn đến việc sa mạc hóa và không thể canh tác bất cứ loài thực vật nào ở trên khu vực đã bị xói mòn. Đây là một trong những vấn đề nghiêm trọng, gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường và kinh tế xã hội.

Các nguyên nhân gây xói mòn đất

Xói mòn do tác động tự nhiên

Tác động của nước và dòng chảy

Nguyên nhân xói mòn do tác động của nước chính các tác động của nước chảy tràn trên bề mặt. Bao gồm: nước mưa, tưới tràn, băng tuyết tan,… Đây là nguyên nhân gây xói mòn phổ biến, chiếm 70% tổng lượng đất bị xói mòn trên toàn Thế Giới. Xói mòn đất thường xảy ra ở các khu vực có ít thực vật che phủ, địa hình dốc, hệ thống thoát nước kém và có lượng mưa lớn.

Quá trình xói mòn được chia làm 3 giai đoạn: Tách các hạt đất ra khỏi đất ➡ Di chuyển các phần tử tác ra đi nơi khác ➡ Lắng đọng chúng ở một nơi khác.

Xói mòn đất do tác động nước sẽ có 2 dạng chính: Xói mòn thẳng và xói mòn phẳng.

• Xói mòn thẳng: Là sự xói lở đất, đá mẹ theo những dòng chảy tập trung, ăn sâu tạo ra các rãnh xói và mương xói.
• Xói mòn phẳng: Là sự rửa trôi đất một cách đồng đều trên bề mặt do nước chảy dàn đều, đất bị cuốn đi theo từng lớp. Khi lớp đất trên bề mặt bị xói mòn thì rất khó khôi phục và những thiệt hại của xói mòn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức sản xuất của đất.

Xói mòn do tác động của gió

Kiểu xói mòn do gió là hiện tượng xói mòn gây ra bởi sức gió. Khi tốc độ gió vượt qua giới hạn nhất định sẽ gây xói mòn. Động lực gió tác động lên các hạt đất bề mặt làm chúng lăn, va vào các hạt khác. Cứ như thế tiếp tục tạo một dây chuyền. Những hạt đất bị gió cuốn khỏi mặt đất khi rơi xuống tác động mạnh mẽ hơn vào các hạt đất khác. Tạo nên sự kích thích chuyển động. Sự va chạm cơ học này đã bào mòn lớp đất mặt.

Hiện tượng này thường xảy ra ở các khu vực đất:

• Ðất khô, tơi và bị tách nhỏ đến mức độ gió có thể cuốn đi (thông thường là đất cát)
• Mặt đất phẳng, có ít thực vật che phủ, thuận lợi cho việc di chuyển của gió
• Diện tích đất đủ rộng và tốc độ gió đủ mạnh để mang được các hạt đất đi

Xói mòn do tác động của nhiệt độ

Hiện tượng này thường xảy ra ở những khu vực có khí hậu thời tiết khô hạn. Có sự chênh lệch lớn về nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm. Khi nhiệt độ cao, đất sẽ có hiện tượng co, nứt, tạo thành các khe rãnh nhỏ. Gây phá vỡ cấu trúc bên trong của đất. Khi kết hợp với các yếu tố gây xói mòn khác như gió, nước,… Sẽ khiến tình trạng xói mòn đất trở nên nghiêm trọng và xảy ra nhanh chóng hơn.

Xói mòn do địa hình

Địa hình ảnh hưởng rất lớn lên xói mòn. Với mỗi kiểu địa hình sẽ có những loại hình xói mòn khác nhau. Nếu địa hình núi, phân cắt có độ dốc lớn thì xói mòn khe rãnh diễn ra mạnh mẽ. Còn đối với những mặt sườn phơi và địa hình thấp, thoải thì xói mòn bề mặt sẽ có nguy cơ diễn ra cao hơn. Với địa hình núi đá vôi thì không có hai loại hình trên mà có xói mòn ngầm, tạo thành các dạng hang động.

Xói mòn do tác động con người

Biện pháp khắc phục xói mòn đất hiệu quả

Biện pháp khắc phục xói mòn đất hay còn gọi là kiểm soát xói mòn là một trong những hoạt động giúp khắc phục, giảm ảnh hưởng đến đời sống – kinh tế của người dân. Một số biện pháp hiệu quả có thể kể đến như:

• Tái trồng rừng.
• Cây trồng che phủ đất, luân canh cây trồng, quản lý dư thừa cây trồng. Thực hiện nông lâm kết hợp để hạn chế hiện tượng đồi trọc.
• Đắp bờ kè, phân tán dòng nước nhằm ngăn chặn dòng chảy bề mặt.
• Xây dựng các công trình kiến trúc để ổn định đất như: tường chắn; ruộng bậc thang; kênh thoát nước; đập, ao hồ giữ nước; đập chắn nước,…

Kết luận

Xói mòn đất là quá trình tự nhiên làm ảnh hưởng đất tất cả các dạng địa hình, làm giảm sản lượng nông nghiệp và phá vỡ hệ sinh thái. Có rất nhiều nguyên nhân gây xói mòn đất. Bao gồm tự nhiên, địa hình và do con người. Cần khuyến khích thực hiện các biện pháp kiểm soát xói mòn. Nâng cao đời sống và chất lượng canh tác cho người dân ở các vùng địa phương có xói mòn.

THÔNG TIN LIÊN HỆ
Trụ sở chính: 15 Đường số 5, KDC Vĩnh Lộc, Bình Hưng Hòa B, Bình Tân, TP.HCM
Hotline: 028.666.03482 – 0909.452.039 – 0903.877.809
Email: infor@vaidiakythuat.com